Wszystkie dzieci mają potrzeby sensoryczne, które pomagają im czuć się komfortowo, pozostawać zaangażowanymi i uregulowanymi w ciągu dnia. Każdy przetwarza informacje zmysłowe nieco inaczej, a potrzeby sensoryczne dziecka mogą się zmieniać w zależności od snu, stresu i środowiska. Zrozumienie i włączanie aktywności sensorycznych do codziennej rutyny dziecka może znacząco wpłynąć na jego umiejętności motoryczne, zachowanie, nastrój i koncentrację. Takie aktywności stanowią naturalne ujście energii, wspierają samoregulację i tworzą cenne okazje do uczenia się i rozwoju.
Ponieważ aktywności sensoryczne wpływają na zdolność dziecka do pozostawania czujnym i zaangażowanym, można je wplatać w plan dnia, by wspierać koncentrację i pobudzenie. Inne aktywności można wykorzystywać, gdy nadchodzi czas wyciszenia. Oto kluczowe aktywności sensoryczne i wskazówki:
- Codzienne aktywności sensoryczne: Regularne „dawki” bodźców pomagają dzieciom czuć się spokojnie, skoncentrowanie i czujnie, co ułatwia im angażowanie się w otoczenie. Huśtanie, kołysanie, głęboki ucisk (np. przytulanie, pchanie/ciągnięcie przedmiotów), zabawy materiałami o różnych fakturach czy podskakiwanie regulują układ sensoryczny i sprzyjają dobremu dniowi.
- Próbuj różnych podejść: Każde dziecko reaguje inaczej. Jedno może uwielbiać kojące, powolne kołysanie, a innemu w skupieniu bardziej pomoże skakanie lub taniec. Eksperymentuj, by sprawdzić, co najbardziej „rezonuje” z Twoim dzieckiem.
- Dopasowanie do potrzeb dziecka: Potrzeby sensoryczne zmieniają się z dnia na dzień, a nawet z chwili na chwilę — dlatego elastyczność jest kluczowa. Zapewnij wachlarz aktywności angażujących zmysły — wyciszających i pobudzających — aby oferować stymulację lub relaks w zależności od sytuacji.
- Zachęcaj do eksploracji: Układy sensoryczne rozwijają się poprzez ruch i eksplorację. Pozwalaj na swobodną zabawę i ruch, wspierając samoregulację.
- Zachęcaj do zabaw na zewnątrz: Zapewnij dziecku dużo czasu na świeżym powietrzu — bieganie, wspinanie, odkrywanie. Przyroda oferuje bogate bodźce, ważne dla rozwoju sensorycznego i samoregulacji.
- Ogranicz siedzące aktywności: Czas „na luzie” jest ważny, ale równoważ go aktywną zabawą, co sprzyja efektywnemu działaniu układu sensorycznego.
- Zapewniaj przerwy ruchowe: Wprowadzaj regularne przerwy na ruch — skakanie, taniec, huśtanie.
- Głęboki ucisk i „ciężka praca”: Niedźwiedzie uściski, rolowanie w kocu, pchanie cięższych przedmiotów regulują układ nerwowy i dają kojący bodziec.
- Odkrywanie prowadzone przez dziecko: Daj materiały do eksploracji. Pozwól dziecku prowadzić aktywność; nie zmuszaj do udziału. Możesz łagodnie zachęcać do próbowania nowości.
- „W sam raz” poziom wyzwania: Dobieraj zabawy zgodne z mocnymi stronami i zainteresowaniami dziecka, ale z małym wyzwaniem, by sprzyjać rozwojowi.
- Obserwacja: Pozwól dziecku najpierw poobserwować. Udział powinien być dobrowolny — zachęcany, ale nigdy wymuszany.
- Wyjaśnij aktywność: Jasno powiedz, co robicie i jak długo to potrwa. Używaj timerów lub liczenia, by stopniowo zwiększać tolerancję.
- Różnorodność materiałów: Oferuj bogate sensorycznie aktywności łączące ulubione materiały z nowymi, by poszerzać doświadczenia: piasek, woda, zabawy jedzeniem, kamienie i elementy natury, sensoryczne pojemniki, zabawki o różnych fakturach.
- Aktywności grupowe: Wprowadzaj nowe doświadczenia w grupie — to dodaje zabawie radości i poczucia wsparcia.
- Język opisowy: Używaj słów opisujących wrażenia („miękkie”, „mięciutkie”, „chropowate”), aby pomóc dziecku przetwarzać doświadczenie.
- Włączaj naturę: Przebywajcie na zewnątrz, by wzbogacić doznania bodźcami naturalnymi (trawa, woda, piasek).
- Uważaj na przestymulowanie: Zwracaj uwagę na oznaki przytłoczenia (np. zakrywanie uszu, zamykanie oczu) i rób przerwy, gdy to potrzebne.
Pomysły na aktywności sensoryczne
Propriocepcja (głęboki ucisk)
- Chodzenie lub skakanie po materacu leżącym na podłodze.
- Czołganie po poduszkach lub kanapowych oparciach.
- Ściskanie dziecka poduszkami.
- Huśtanie w kocu lub czołganie przez „tunel” z poduszek.
- Zabawy siłowe kierowane przez dziecko (turlanie, delikatne przepychanki).
- Używanie obciążonych przedmiotów (pluszaki, koce, kamizelki).
- Niedźwiedzie uściski lub kompresja (kamizelki uciskowe, prześcieradła, tunel, „body socks”).
- Aktywności fizyczne: wspinanie, skakanie na skakance, pływanie, jazda na rowerze, bieganie, pchanie, zabawy w berka.
- Każda zabawa wymagająca pchania, ciągnięcia, wspinania, podnoszenia.
- „Zwierzaki” — chód niedźwiedzia, kraba i inne ćwiczenia obciążające.
Dotyk (taktlilność)
- Ciepła lub chłodna ściereczka na twarz/kończyny dla wyciszenia.
- Głęboki masaż ręcznikiem po kąpieli.
- Ściskanie / eksploracja dla uspokojenia i organizacji: masa plastyczna, slime, piasek kinetyczny, Play-Doh, kąpiel z zabawkami, gąbki, fidgety.
- Miękkie, jedwabiste materiały (np. kocyki z metkami).
- Sensoryczne pojemniki (bins).
- Zabawy w naturze: kamienie, muszelki, patyki; odrysowywanie faktur to też świetna zabawa dotykowa.
- Zabawy jedzeniem: eksploracja faktur, rysowanie palcem w budyniu, robienie „piasku” z pokruszonych herbatników.
- Używaj aktywności dotykowych w trudnych momentach, szczególnie angażując lewą rękę dla dodatkowego efektu wyciszającego.
Układ przedsionkowy (ruch głowy i szyi)
- Aktywności z ruchem na boki, przód–tył, obroty.
- Wspinanie po sprzętach na placu zabaw.
- Do góry nogami (przez piłkę lub oparcie kanapy z asekuracją, fikołki, stanie na rękach itp.).
- Huśtawki.
- Ćwiczenia na piłce terapeutycznej (podskoki, kołysanie).
- Dyski równoważne / siedziska.
- Bieganie lub skakanie.
- Zjeżdżanie po zjeżdżalni.
- Piosenki zachęcające do kołysania lub dotykania palcami stóp („Głowa, ramiona, kolana, pięty”).
- Pływanie.
- Taniec.
- Joga i rozciąganie.
Zrozumienie przetwarzania sensorycznego pomaga lepiej wspierać unikalne potrzeby dziecka. Zachęcając do ruchu, eksploracji i bogatych w bodźce aktywności, wspierasz zdrową samoregulację, dobrostan emocjonalny i ogólny rozwój. Aktywności sensoryczne to cenne narzędzia — pomagają dziecku czuć się spokojnie, połączone z otoczeniem i gotowe z pewnością podejmować nowe wyzwania.
Dodaj komentarz